Voorwoord

Elk jaar brengen we in juni de stand van zaken in beeld en kijken we vooruit naar de komende vier jaar. Dat doen we in de eerste bestuursrapportage 2023 en de kadernota 2024-2027 die - zoals gebruikelijk - in één zijn gevlochten. Financieel is de gemeente Etten-Leur gezond. Onze reservepositie is in orde. Daarmee kunnen we risico’s en onzekerheden opvangen. Daarnaast is in het raadsprogramma afgesproken middelen opzij te zetten voor de invulling van onze ambities.

Voorspelbaarheid financiële ontwikkelingen lastiger dan normaal
De voorspelbaarheid van toekomstige ontwikkelingen is deze keer lastiger dan normaal. Aan de ene kant komen we goed op stoom als het gaat om het raadsprogramma. We zitten in het eerste volle jaar van de nieuwe raad en het nieuwe college. In 2022 bepaalden we met elkaar wat we willen bereiken de komende jaren en hebben we de acties in planning gezet. 2023 is het jaar waarin we de belangrijkste zaken in de steigers zetten. Aan de andere kant maken mondiale en landelijke ontwikkelingen ons werk ook uitdagend. Met name de inflatiecijfers, de ontwikkelingen op de financiële markten en de onzekerheden rondom het gemeentefonds hebben een groot effect op onze begroting en maken financiële ramingen hoogst onzeker. Op beleidsmatig gebied plaatsen bijvoorbeeld de ontwikkelingen op de woningmarkt, tekorten op de arbeidsmarkt, de aanhoudende druk op de jeugdzorg, de hoge instroom van vluchtelingen naar Europa en Nederland en de ambities op het gebied van klimaat en stikstof ons voor nieuwe vraagstukken. Ook Etten-Leur zal een bijdrage leveren aan de oplossingen van deze vraagstukken. Oplossingen die ook invloed hebben op onze financiën.

We varen gestaag en doelgericht naar de toekomst
Dit jaar zetten we de acties uit het college uitvoeringsprogramma concreet in gang. Het aantal startnotities viel natuurlijk op. Dat betekent vooral dat we projecten opstarten waar we onze inwoners, ondernemers en andere partners bij betrekken. We staan aan de start van het realiseren van een nieuwe wijk Haansberg waarvoor we aan het einde van het jaar het masterplan willen opleveren. Een nieuwe wijk is ook goed voor de financiële stabiliteit van de gemeente in de toekomst. We hebben na de dialoog van vorig jaar over armoede een aantal vervolgacties op de rit gezet. We gaan verder aan de slag met het terugdringen van de wachtlijsten in de jeugdzorg. Niet alleen om de wachtlijsten te verkorten, maar uiteindelijk met het doel om de zorg daar te bieden waar dat het hardste nodig is. Op het gebied van duurzaamheid geven we uitvoering aan de Transitievisie Warmte. Binnenkort starten we in twee wijken om meer isolatiemaatregelen toe te passen in woningen. Verder is het programma De Grote Oogst op Vosdonk van start gegaan. De huidige en gewenste maatschappelijke accommodaties worden dit jaar in beeld gebracht zodat we daar een goed beleid op kunnen voeren als het gaat om het gebruik van die accommodaties. En voor het centrum geldt dat we aan de slag zijn met de Centrumvisie. En dit is nog maar een greep uit de acties die nu opgestart zijn. Daarmee willen we maar laten zien: Etten-Leur vaart gestaag en doelgericht richting de toekomst.

Stijgende kosten op alle vlakken
Een van de problemen waar ook Etten-Leur mee te maken heeft, is de stijgende inflatie. Ook onze kosten stijgen daardoor flink. Dat zien we terug in onze financiën omdat we met hogere indexeringen moeten werken. Dat geldt voor de stijging van prijzen en voor de stijging van de loonkosten. Deze indexeringen zijn niet alleen voor ons de werkelijkheid van nu, maar ook voor onze gemeenschappelijke regelingen en voor de instellingen en verenigingen die we subsidiëren. Het is realistisch om nu van deze stijgende kosten uit te gaan en dit in onze budgetten door te berekenen.

Zeker is dat het onzeker is
De indexeringen waarmee we nu rekenen zijn overigens hoogst onzeker. We namen de indexeringen van het Centraal Planbureau als uitgangspunt. Dat geeft het meest betrouwbare houvast. Maar het is niet te voorzien hoe deze cijfers aan het einde van dit jaar of volgend jaar precies zijn. We gaan financieel onzekere tijden tegemoet. Ook al omdat het kabinet na 2026 een forse korting op het gemeentefonds toepast zonder aan te geven hoe die vanaf dat moment wordt opgevangen. Dit heeft ook effect op de inkomsten van onze gemeente. Om die reden zie je in de kadernota ook terug dat vanaf 2026 een fors tekort zal optreden. Een tekort waar alle gemeenten mee te maken krijgen. Wij realiseren ons dat deze onzekerheid ook voor u een goede behandeling van het financieel meerjarenperspectief bemoeilijkt. De gesprekken tussen VNG en kabinet over deze tekorten en de financiële afspraken vanaf 2026 vinden op het moment van schrijven van dit voorwoord nog plaats. Snelle duidelijkheid en een stabiel en realistisch perspectief voor gemeenten vanuit de Rijksoverheid is van groot belang. Zodra er meer duidelijk is brengen wij u daarvan uiteraard op de hoogte. Meer informatie over de financiële positie en onzekerheden staat in de financiële samenvatting.

De inkomsten groeien niet mee met de groeiende kosten
Wanneer we rekening moeten houden met hogere kosten, moeten we ook kijken naar onze inkomsten. Dat is allereerst de algemene uitkering. De uitkomsten van de meicirculaire zijn bij het verwerken van deze cijfers nog niet bekend. Normaal gesproken verwerken we deze gegevens ook pas na ontvangst daarvan. Landelijk is er wel een berekening gemaakt op basis van (realistische) verwachtingen. Omdat de kosten nu zodanig zijn gestegen, vinden wij het verstandig om ook te laten zien wat de verwachting is aan de inkomstenkant. Bij uitzondering hebben wij dit opgenomen in de cijfers. Op deze manier denken we dat de gemeenteraad de behandeling van de kadernota kan voorbereiden op basis van de meest recente inzichten. Op het moment van behandeling van de bestuursrapportage en kadernota, is de meicirculaire bekend en weten we hoe de cijfers er daadwerkelijk uitzien. Duidelijk is al wel dat de inkomsten niet 1-op-1 meestijgen met de kosten. Dat betekent ook dat we hebben gekeken naar de onroerendezaakbelasting (OZB). De afgelopen jaren zijn we behoudend geweest in het verhogen van de OZB. Nu de kosten zo stijgen, stelt het college voor om een deel van de gestegen kosten in 2023 in het tarief van 2024 mee te nemen. Het definitieve besluit daarover neemt de gemeenteraad bij de begroting 2024 in november van dit jaar.

Samen maken we Etten-Leur sterker
Terugkomend op de voorspelbaarheid: de onzekerheden die we zien, vormen risico’s voor de toekomst. Tegelijkertijd zijn we goede stappen aan het zetten. Daarbij betrekken we onze inwoners, ondernemers en andere partners nadrukkelijk. De financiering die het Rijk beschikbaar stelt voor duurzaamheid maakt het mogelijk om ook op dat vlak meters te gaan maken. Erkenning bij het Rijk voor de problemen in de jeugdzorg en voor de financiering van de Wmo, maken dat we als Etten-Leur hier niet alleen in staan. Sowieso staan we niet alleen. We voelen ons als gemeente gesteund door de gemeenschap. Door iedereen die zich met hart en ziel inzet voor ELkaar in Etten-Leur. Dit is een basisvoorwaarde om vooruit te komen als gemeenschap. Om iedereen binnenboord te houden, om de metafoor van het varen nog even vast te houden. Dat Etten-Leur koers kan houden en de golven kan weerstaan. Om te zorgen dat iedereen in Etten-Leur mee kan doen en kan blijven doen. Kortom: Samen maken we Etten-Leur sterker!

Het college van burgemeester en wethouders